13 Μαρ 2009

Ο Σιδεράς του χωριού μας

Οι σιδεράδες, οι τεχνίτες που κατασκεύαζαν στο αμόνι σιδερένια εργαλεία, όπως αλέτρια ,αξίνες (κασμάδες), ξυνάρια, τσεκούρια, δρεπάνια, σφυριά, βαριές, αλλά και διάφορα σιδερένια εξαρτήματα όπως καρφιά, μασιές, μεντεσέδες, ονομάζονταν και "γύφτοι".

(Η λέξη "γύφτος" προέρχεται από το αιγύπτιος και δεν έχει σχέση με το τσιγγάνος-γύφτος.)

Ο πρώτος "γύφτος" ήταν θεός Ήφαιστος, που έφτιαχνε τα δόρατα των πολεμιστών. Ο δικός μας "γύφτος" ήταν επαγγελματίας που επεξεργάζονταν το σίδερο.

Είχε την εστία, τα κάρβουνα, το φυσερό, το αμόνι και τα σφυριά, την τσιμπίδα. Έπαιρνε παραγγελίες και έφτιαχνε γεωργικά εργαλεία, μαχαίρια, ψαλίδια, κόσες, πέταλα, καρφιά και πολλά άλλα.

Το σίδερο κοκκίνιζε στη φωτιά έτσι που λίγο ακόμα και θα έλιωνε για να γίνει υγρό.

Τότε με κατάλληλους χειρισμούς και χτυπήματα στο αμόνι με το σφυρί γινόταν η μορφοποίησή του].

Ο Σιδεράς -"γύφτος" στο χωριό μας είχε το «σιδεράδικο» εκεί που σήμερα είναι η οικία του Παναγιώτη Γαλανόπουλου . Το φυσερό δούλευε ασταμάτητα το αμόνι κοκκίνιζε και ο «Γύφτος » με τα επιδέξια χέρια του έπιανε την τσιμπίδα έφερνε το μέταλλο στην φωτιά το έκανε να πυρακτώνει και του έδινε το σχήμα που ήθελε.

Δίπλα στο αμόνι και πλάι στα κάρβουνα ήταν το « λεβέτι» γεμάτο νερό .

Τα έμπειρα χέρια του Μαστρο-γιώρη πιάνοντας την τσιμπίδα οδηγούσαν το πυρακτωμένο αντικείμενο (που είχε δημιουργήσει πάνω στο αμόνι) στο λεβέτι .

Το νερό έβραζε από την υψηλή θερμοκρασία αλλά το αντικείμενο ήταν ετοιμο.

Την τέχνη του σιδερά που απαιτούσε μεγάλη εμπειρία, αλλά και οργανωμένο εργαστήριο, την μάθαιναν οι νέοι σιδεράδες μέσα από την οικογενειακή παράδοση ή τη μαθητεία.

Πολλοί απ’ αυτούς περιόδευαν στα χωριά ανάλογα με την εποχή. Σήμερα οι νέοι σιδεράδες, εργάζονται με πιο τυποποιημένες κατασκευές, η δουλειά τους είναι λιγότερο δύσκολη και οι ίδιοι δεν έχουν καμιά σχέση ή συνέχεια με 'κείνους τους παλιούς σιδεράδες - γύφτους.